یادداشت روز:
"قدس: نگین تابان مقاومت در چالش هزاره اشغال"
بسم‌الله الرحمن الرحیم
از سپیده‌دم تمدن، قدس، این نگین درخشان آسمانی، پیوندگاه ادیان و خاطره‌های مقدس بشریت بوده است. اما در سده اخیر، این شهر رازآلود به صحنه نبردی نابرابر تبدیل شد؛ نبردی که از یک سو، آرمان آزادی‌خواهانه ملت فلسطین را در خود جای داده و از سوی دیگر، چنگال استعمار صهیونیستی را به نمایش می‌گذارد. صهیونیسم، به‌عنوان جنبشی سیاسی با ریشه‌های استعماری، از اندیشه‌های تئودور هرتزل در کنگره بال (۱۸۹۷) جوانه زد. شعار «سرزمین بی‌قوم برای قوم بی‌سرزمین»، آغازی بود بر توطئه‌ای که با «وعدۀ بالفور» در ۱۹۱۷ و زیر سایه استعمار بریتانیا، مهاجرت سازمان‌یافته یهودیان به فلسطین را کلید زد. اشغال قدس شرقی در جنگ شش روزه ۱۹۶۷ و تأسیس رژیم صهیونیستی در ۱۹۴۸ (که فلسطینیان آن را نکبه می‌نامند)، نه تنها ناقض قطعنامه‌های ۲۴۲ و ۳۳۸ شورای امنیت بود، بلکه زخمی عمیق بر پیکر امت اسلامی و وجدان بیدار بشریت حک کرد.
عالمان دینی جهان اسلام، این اشغال را هتک حرمتی الهی خوانده‌اند. امام خمینی (ره)، با توصیف صهیونیسم به عنوان «غده سرطانی»، قدس را نماد مبارزه با استکبار جهانی دانستند: «قدس تنها مسئله فلسطین نیست؛ مسئله تمام مسلمانان و آزادگان جهان است.» این دیدگاه، در سخنان شیخ یوسف قرضاوی، عالم برجسته اهل سنت، نیز بازتاب یافته است. او با استناد به آیه «سُبْحَانَ الَّذِي أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى» (الإسراء:۱) – که می‌فرماید: «پاک است آن خدایی که بنده‌اش را شبانگاه از مسجدالحرام به مسجدالاقصی سیر داد» – مقاومت در برابر اشغال را فریضه‌ای دینی می‌داند. در این نگاه، دفاع از قدس، دفاع از هویت مشترک امت اسلامی و حراست از کرامت انسان است، حتی اگر این انسان، یهودی یا مسیحیِ عدالت‌خواه باشد.
نخبگان ملی و روشنفکران جهان نیز صهیونیسم را فرزند نامشروع استعمار غرب خوانده‌اند. ادوارد سعید، اندیشمند فلسطینی، در کتاب «مسئله فلسطین» نشان می‌دهد که چگونه صهیونیسم با تحریف تاریخ و حذف روایت مردم بومی، پروژه‌ای نژادپرستانه را پیش برده است. محمود درویش، شاعر مقاومت، قدس را شهری توصیف می‌کند که «از خون می‌روید»؛ شهری که هر سنگش فریاد مقاومت را در گوش تاریخ زمزمه می‌کند. این صدای مقاومت، در سال ۱۹۷۹ و با ابتکار امام خمینی (ره) به اوجی جهانی رسید؛ زمانی که ایشان آخرین جمعه ماه رمضان را «روز قدس» نامیدند. این نامگذاری، نه تنها نماد همبستگی امت اسلامی، بلکه زنگ خطری برای جامعه بین‌الملل بود که در سکوت خود، به اشغال قدس مشروعیت می‌بخشد. امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) نیز با تأکید بر تداوم این راه، روز قدس را «روز زنده نگه داشتن آرمان فلسطین و افشای چهره جنایتکار صهیونیسم» می‌دانند. امروز، این روز از مرزهای جغرافیایی عبور کرده و در گردهمایی‌هایی از توکیو تا نیویورک، فریاد «قدس آزاد خواهد شد» را طنین‌انداز می‌کند.
از نگاه علمی، اشغال قدس نمونه‌ای کلاسیک از «استعمار استيطانی» است که با پاکسازی قومی و فرهنگی فلسطینیان همراه شده است. ایلان پاپه، تاریخ‌نگار اسرائیلی، در کتاب «پاکسازی قومی فلسطین» با اسناد انکارناپذیر ثابت می‌کند که نبرد ۱۹۴۸، طرحی از پیش تعیین شده برای حذف فلسطینیان بود. مقاومت این مردم، اما، با تکیه بر سه اصل مردم، حق تاریخی و ایدئولوژی انقلابی، به الگویی جهانی تبدیل شده است. تحلیلگران هشدار می‌دهند که نادیده گرفتن حقوق فلسطین، نه تنها امنیت خاورمیانه، بلکه اعتبار نهادهای بین‌المللی را نابود می‌کند.
قدس امروز، اسطوره‌ای است که در هر قطره خون شهدایش، درس آزادگی می‌دهد. اعلام روز قدس، پاسخی حکیمانه به تلاش صهیونیسم برای عادی‌سازی اشغال بود. امام خمینی (ره) فرمودند: «قدس را باید از اشک و خون زنده نگه داشت؛ چراکه زنده بودنش، وعده پیروزی نور بر ظلمت است.» این سخن، یادآور آیه «وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ» (القصص:۵) است که می‌فرماید: «و اراده کردیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم.»
همان‌گونه که خون شهیدان، درخت آزادی را آبیاری می‌کند، شعله مقاومت نیز با پرچم فلسطین به قله قدس خواهد رسید. روزی که مسجدالاقصی از زنجیر اشغال رها شود، نه تنها پیروزی فلسطین، که پیروزی بشریت بر تاریکی‌های استعمارگرایی خواهد بود.
منابع
- قرآن کریم.
- تاریخچه اشغال قدس توسط صهیونیسم و تحلیل عالمان دینی و نخبگان ملی، محمدی متکازینی ، سیدعلی.
🖌 سیدرضا جباری